Το 1975 με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και επί δημαρχίας Κωνσταντίνου Κατσαφάνα, ιδρύεται η Δημοτική Βιβλιοθήκη Νίκαιας ως αυτόνομο Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου. Η απόφαση αυτή ακυρώνεται από τη Νομαρχία με την αιτιολογία ότι δεν υπήρχε ονομασία της Βιβλιοθήκης. Το Δημοτικό Συμβούλιο με διαδοχικές αποφάσεις μετατρέπει μια αίθουσα στο Δημοτικό Κατάστημα σε Βιβλιοθήκη και Πινακοθήκη. Η αίθουσα αυτή διαμορφώνεται και εξοπλίζεται με υλικό.
Το 1984 με απόφαση του Δημάρχου Στέλιου Λογοθέτη και υπεύθυνη Δημοτική Σύμβουλο τη Ρούλα Λιάτσου αποφασίζεται η μίσθωση αυτόνομου χώρου στην οδό Γανοχώρων 1β και η διαμόρφωσή του σε βιβλιοθήκη. Προσλαμβάνεται ειδικευμένο προσωπικό και αγοράζονται 1.500 τόμοι νέων βιβλίων. Το Νοέμβριο του 1984 γίνονται τα επίσημα εγκαίνια. Τέσσερα χρόνια αργότερα το Δημοτικό Συμβούλιο εντάσσει τη βιβλιοθήκη στον Οργανισμό του Δήμου Νίκαιας σαν Γραφείο Δημοτικής Βιβλιοθήκης στο Τμήμα Διοίκησης, στη Διεύθυνση Διοικητικών Υπηρεσιών. Το 1991 εγκαινιάζεται ένα μικρό παράρτημα της βιβλιοθήκης στις προσφυγικές πολυκατοικίες επί της Π. Ράλλη 121, επί δημαρχίας της Βέρας Νικολαΐδου. Το 2003 η λειτουργία του παραρτήματος δυστυχώς ανεστάλη λόγω της ακαταλληλότητας του κτηρίου.
Επί δημαρχίας Βασίλη Τράπαλη, το 1995, πραγματοποιείται η μεταστέγαση της βιβλιοθήκης από την οδό Γανοχώρων 1β στην οδό Αρκαδίου 23, σε τετραώροφο κτήριο το οποίο είχε ανεγερθεί επί δημαρχίας Στέλιου Λογοθέτη, σε δωρηθέν οικόπεδο του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας. Το 1996, επί δημαρχίας Βασίλη Τράπαλη, στο ΦΕΚ 882, στο νέο οργανισμό του Δήμου Νίκαιας ιδρύεται Τμήμα Δημοτικών Βιβλιοθηκών & Αρχείων στη Διεύθυνστη Παιδείας Πολιτισμού και Κοινωνικής Ανάπτυξης.
Το 2011, επί δημαρχίας Γιώργου Ιωακειμίδη στο νέο οργανισμό εσωτερικής υπηρεσίας του Καλλικρατικού Δήμου Νίκαιας-Αγ. Ι. Ρέντη (3852/2010), δημιουργείται το Τμήμα Βιβλιοθηκών, Μουσείων, Πινακοθηκων & Ιστορικού Αρχείου, ενταγμένο στη Διεύθυνση Παιδείας, Βιβλιοθηκών & Κονωνικών Υπηρεσιών (ΦΕΚ 2531/7-11-2011).
Από το 2020 λειτουργεί ως Τμήμα Βιβλιοθηκών και Ιστορικού Αρχείου ενταγμένο στη Διεύθυνση Πολιτισμού και Παιδείας (ΦΕΚ 6086/31-12-2020)